Wrażliwość zależna jest od indywidualnych predyspozycji, ale też od środowiska w jakim wzrastaliśmy lub wzrasta dziecko. Dlatego reakcje małego człowieka na słowa i uwagi mogą znacznie się różnić. Zależą one od wielu czynników np.; od tego kto ją wypowiada?! Wyobraźmy sobie swoje dziecko, które otrzymuje uwagę dotyczącą tego samego przewinienia od różnych osób tj. od matki, ojca, babci lub nauczyciela. Zapewne reakcja byłaby skrajnie różna. Dlaczego? Otóż relacje między dzieckiem a poszczególnymi osobami są różne. Do niektórych z tych ludzi dziecko przyzwyczaiło się, innych nie traktuje poważnie a innych wreszcie traktuje zbyt poważnie. Spróbujmy wyobrazić sobie, że osoba dorosła wypowiadająca uwagę robi to w różny sposób np. marszcząc brwi, uśmiechając się lub zmienia barwę i intonację głosu. W takich okolicznościach reakcja dziecka też będzie różna. Dziecko w różny sposób zareaguje nawet na uwagę kochanej babci lub dziadka, gdy zmienią sposób przekazu w sposób celowy lub z powodu złego samopoczucia. Zupełnie inaczej dziecko zareaguje na uwagę ojca i inaczej na słowa matki. Reakcja też zależeć będzie od wielu czynników i relacji pomiędzy dzieckiem a rodzicami. Nawet trudno nam sobie wyobrazić jakie byłyby reakcje dziecka. Tyle ile okoliczności, sytuacji, ludzi – tyleż różnych reakcji.
Należałoby zastanowić się nad rolą jaką pełni uwaga. Czy jest potrzebna? W nauczaniu przedszkolnym bardzo ważne jest zapewnienie warunków do zrównoważonego rozwoju emocjonalnego dziecka. Dla zdrowia dziecka koniecznym jest zapewnienie warunków, w których rzeczywistość zewnętrzna nie będzie ani przesadnie straszna ani nadmiernie wygładzona, tylko taka jaka jest. Aby wprowadzić w ten świat dziecko bez uszczerbku psychicznego uczymy je jak odróżnić uwagi od obelg. Uwaga jest dobrem, które pozwala dziecku uświadomić sobie rzeczywistość zewnętrzną dla tego dziecka. W efekcie pomoże mu w zrozumieniu jak sprawnie „poruszać” się w świecie „dorosłym’’, bez zbędnych frustracji i nabrać pewności siebie. Odpowiednio dopasowana forma komunikowania się z dzieckiem pozwala odrzucić to co bolesne dla niego i uzmysłowić mu, ze dobrodziejstwem jest możliwość uczenia się.
Uwaga krytyczna nie ma nic wspólnego z karaniem. Zadaniem dorosłych jest nauczenie dziecka odróżniania uwagi (pouczenia) od obelgi. Dobra uwaga uczy, zła uwaga jest obelgą. Idealnym miejscem do zapewnienia zrównoważonego rozwoju dziecka jest grupa mieszana. Dziecko, które kończy edukację przedszkolną powinno odróżnić uwagę od obelgi. Jeżeli reakcja dziecka na uwagę dorosłych jest skrajnie silna i prowadzi do jego frustracji, płaczu tzn., że nie nauczyło się konstruktywnego myślenia na temat swojego postępowania. W takim przypadku jest zachwiana równowaga pomiędzy odbiorem otoczenia a odbiorem samego siebie. Najprawdopodobniej dziecko wzrasta w przeświadczeniu, że wszystko co robi, robi bezbłędnie a otoczenie (ludzie), którzy zwracają mu uwagę są źli i go krzywdzą. Takie przeświadczenie prowadzi do wielu konfliktów a w rezultacie, w późniejszym życiu nawet do depresji. Dlatego tak ważne są okoliczności w jakich wypowiadamy uwagę, intonacja głosu, mimika twarzy oraz zrozumienie jej przez dziecko. Nie możemy pozwolić na to, że dziecko nas nie zrozumie gdyż taka uwaga mija się z celem. Bardzo ważne jest indywidualne podejście, gdyż dzieci są różne – nie zapominajmy o tym. Bierzemy za nie odpowiedzialność. Oczekujemy od dziecka zmiany, ale czy uświadamiamy sobie jak daleko idącej? Zmiana może dotyczyć nie tylko określonego zachowania ale także całego postępowania a nawet osobowości dziecka. Nasze oddziaływanie na dziecko można porównać do gracza na stole bilardowym .Uderzając w kulę , zmienia jej tor ruchu o 180 lub 360 stopni .Dlatego im lepszy gracz, tym lepsze wyniki. Im mądrzej wychowujący rodzic, tym mądrzejsze i lepiej przygotowane do życia dziecko. Stosunki społeczne opierają się na dawaniu, im więcej dajesz, tym więcej dostajesz .Zachwianie tych proporcji budzi lęk i niepokój. Uczymy dzieci aby dały nam chwilę czasu i posłuchały tego co do nich mówimy, wówczas dziecko ma prawo oczekiwać, że zostanie wysłuchane, innymi słowy dostanie od nas czas na to żeby je wysłuchać. Czasami dzieci zwracają nam uwagę na niestosowność naszych zachowań – to uczy nas.
Opracowała: Agnieszka Juda