Tymczasem tylko nie zawierają one substancji objętych kontrolą prawną, co nie jest równoznaczne z tym, że są bezpieczne dla użytkowników. Dopalacze są również stosowane jako środki umożliwiające ucieczkę od rzeczywistości, wprowadzające w stan odurzenia.

W Europie sprzedaż dopalaczy odbywa się za pośrednictwem wyspecjalizowanych sklepów tzw. "smart shops". Nazwa ta pochodzi od rzekomych właściwości sprzedawanych substancji reklamowanych jako usprawniające funkcje poznawcze (tzw. "smart drugs"). "Smart shopy" oferują całą gamę produktów - od literatury związanej z narkotykami, poprzez różne akcesoria (fajki wodne, fajki, fifki), po rozmaite substancje pochodzenia naturalnego (zioła i ich mieszanki) i syntetycznego (tzw. "party pills").W asortymencie sklepów pojawiają się zarówno specyfiki o działaniu stymulującym, relaksującym, jak i psychodelicznym czy halucynogennym. Sklepy tego typu działają od kilu lat w większości krajów Europy, głównie w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Holandii. W Polsce pierwszy uruchomiono w 2008r. W naszym kraju dopalacze sprzedawane są jako "produkty kolekcjonerskie, nie przeznaczone do spożycia".

Wyróżnia się dwie grupy dopalaczy:

1. Dopalacze syntetyczne (legal higs) zawierające często BZP (1-benzylopiperazyna), która ma działanie zbliżone do amfetaminy, choć dużo słabsze. W skład dopalaczy z tej grupy wchodzą substancje nie występujące w naturze. W ostatnim czasie na naszym rynku coraz częściej pojawiają się preparaty pochodzące z Chin, które zawierają składniki nieznane polskim laborantom.

2. Dopalacze (herbal highs - substancje pochodzenia roślinnego - egzotyczne rośliny oraz mieszanki ziół o działaniu psychoaktywnym.

Składniki dopalaczy są w większości słabo poznane, a ich zawartość w oferowanych produktach może się bardzo wahać. Sprawia to, że efekt ich działania staje się trudny do przewidzenia. Ponadto popularne jest łączenie dopalaczy z innymi związkami psychoaktywnymi, np. z alkoholem czy marihuaną. Dopalacze stanowią nie tylko problem natury toksykologicznej, ale też same ułatwiają rozwój uzależnienia, co prowadzi do zaburzenia funkcjonowania mózgowych systemów związanych z tak istotnymi procesami jak motywacja, nagroda, uczenie i pamięć. W następstwie po stosowaniu dopalaczy, podobnie jak po zażywaniu narkotyków, pojawia się "dołek psychiczny", zdarzają się stany lękowe, a nawet tzw. głód narkotyczny, które czasami mogą skutkować próbami samobójczymi. Wraz z przyjmowaniem kolejnych dawek tych środków wzrasta tolerancja organizmu na nie, a wówczas, by otrzymać poprzedni efekt, trzeba zażywać coraz więcej. Przyjęcie zbyt dużej dawki może doprowadzić do przedawkowania, co wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej, niekiedy prowadzi do śmierci.

W związku z rosnącą skalą problemu konieczne jest opracowanie i wdrożenie długofalowego programu edukacyjnego przy udziale wielu środowisk - dydaktycznego, medycznego, prawniczego, a także nauczycieli, rodziców i młodzieży.

Źródła:

  • uzetka.pl/Naukowcy-o-dopalaczach-art6437
  • narkotyki.pl/nietypowe-uzaleznienia/dopalacze/
  • narkomania.org.pl

Opracowała: Agnieszka Juda